Choć większości z nas trądzik kojarzy się wyłącznie ze szpecącymi bliznami pojawiającymi się w okresie dojrzewania, to choroba ta nie zawsze ma tak łagodny przebieg. Trądzik młodzieńczy jest tylko jedną z odmian tego schorzenia i – co ciekawe – jak dotąd najlżejszą. W poniższym artykule opiszemy rodzaje trądziku, zapoznamy się z metodami jego leczenia, a także dowiemy się, jak zapobiegać tej chorobie skóry.
Rodzaje trądziku – geneza i podstawowe informacje
Trądzik młodzieńczy
Ma postać charakterystycznych wykwitów skórnych, pojawiających się w okresie dojrzewania. Za jego powstawanie odpowiedzialna jest burza hormonów, tak charakterystyczna dla okresu dojrzewania. Za powstawanie zmian skórnych odpowiedzialny jest androgen, czyli hormon odpowiedzialny za cechy męskie. Występuje on zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
Wspomniany androgen odpowiedzialny jest za zwiększone wydzielanie łoju. W ten sposób powstają charakterystyczne zaskórniki, które mogą być albo zamknięte, albo otwarte. Co ważne, nie zaleca się ich wyciskania, gdyż mogą one – na skutek oddziaływania bakterii skórnych – wywołać stan zakaźny. Powyższe objawy mijają w momencie, gdy poziom hormonów zostanie ustabilizowany.
Trądzik ropowiczy
to nieco cięższa odmiana trądziku. Za jego powstawanie odpowiedzialne są skórne stany zapalne, a także ucisk wywołany przez gromadzącą się wewnątrz skóry ropę. Podobnie jak w przypadku trądziku młodzieńczego, również i tutaj mamy do czynienia z krostkami i grudkami, a nawet – z ropnymi torbielami.
Trądzik ropowiczy jest bardziej zjadliwy od swego „młodzieńczego” odpowiednika. Leczenie schorzenia jest znacznie bardziej skomplikowane, a jego dokładne przyczyny trudne do ustalenia. Co gorsza, wspomniane krostki i torbiele mogą pozostawić po sobie szpecące blizny, z których część może się zapadać do wnętrza skóry.
Trądzik skupiony
Kolejna, jeszcze groźniejsza odmiana schorzenia. Co ciekawe, zdecydowana większość osób cierpiących na niego to mężczyźni, podczas gdy kobiety chorują bardzo rzadko. Jak na odmianę trądziku przystało, również i w tym przypadku mamy do czynienia z charakterystycznymi zmianami skórnymi. To jednak nie wszystko!
Trądzik skupiony to również torbiele ropne, a także charakterystyczne nacieki, które z biegiem czasu mogą się ze sobą zlewać. Co ważne, pojawiają się tutaj również zaskórniaki, ale są one znacznie większe i bardziej dokuczliwe. Po wyleczeniu choroby, pozostają na skórze blizny, które często są bardzo głębokie. W przypadku wystąpienia trądziku skupionego, mamy do czynienia ze zmianami skórnymi pojawiającymi się w dość nietypowych miejscach, takich jak np. okolice pach, lub pachwin.
Trądzik bliznowaty
Bardzo rzadko spotykana choroba skórna, która – w zależności od wariantu – może być osobnym schorzeniem, albo też pojawiać się wraz z dwiema powyższymi chorobami. W tym drugim przypadku przebieg choroby może być bardzo ciężki. Odmiana bliznowata praktycznie nie daje żadnych szans na ładne zagojenie się ran. Zwłaszcza, że ich kształt jest bardzo specyficzny.
Trądzik bliznowaty objawia się powstawaniem twardych, włóknistych guzów, których kształt – w przeciwieństwie do większości odmian trądziku – jest podłużny lub nieregularny. Każdy z tych guzów ma specyficzne wypustki, toteż błędna diagnoza choroby jest raczej niemożliwa. Co ciekawe, zdecydowana większość powyższych zmian pojawia się w obrębie szyi (a czasem wyłącznie tam).
Trądzik piorunujący
Najgroźniejsza i najbardziej uciążliwa forma trądziku. Nie dotyka tylko skóry, ale też tkanek wewnętrznych. Niestety, trądzik ten ma wpływ na cały organizm. Pod pewnymi względami (zwłaszcza jeśli chodzi o zmiany łojotokowe) przypomina on odmianę ropowiczą lub skupioną. Niestety w przeciwieństwie do nich, zmiany te ulegają ciągłemu rozpadowi, a nawet podbiegają krwią.
Co ważne – choroba ta dotyka tylko i wyłącznie mężczyzn i często wiąże się z gorączką i bólami stawowymi. Zdarza się też, że podczas badań laboratoryjnych osób chorych na tą odmianę schorzenia, pojawiają się znaczniki sygnalizujące stan zapalny (np. podwyższone OB). Czasami efektem zmian chorobowych jest zmiana w obrębie stawu łączącego mostek i obojczyk. Oczywiście po wyleczeniu choroby na skórze i tak pozostają szpecące blizny.
Jak leczyć zmiany trądzikowe?
Metody leczenia trądziku są uzależnione od stopnia jego zaawansowania. W przypadku jego najlżejszych odmian, wystarczy zwykłe leczenie zachowawcze, a nawet… domowe kuracje przeciwtrądzikowe. Bardziej złożone i zjadliwe odmiany trądziku wymuszają zastosowanie innych, często specjalistycznych rozwiązań i – rzecz jasna – wizyty u lekarza. To on nakreśli strategię walki z wybraną odmianą trądziku.
Wracając do mniej groźnych odmian tej skądinąd groźnej choroby, warto skorzystać z następujących metod leczenia.
Metody leczenia miejscowego
Poniższe substancje stosuje się w przypadku trądziku o niewielkim, bądź średnim nasileniu. Oto przykłady:
Retinoidy – są to substancje czynne, będące pochodnymi witaminy A. Skutecznie wpływają na spowolnienie procesu rozrostu i powstawania zaskórników. Ponadto redukują intensywność pojawiających się stanów zapalnych. Dzięki nim nasz naskórek znacznie łatwiej się złuszcza, co ma ogromne znaczenie w kontekście oczyszczania skóry.
Kwas azelainowy – to dość mało znana substancja, aczkolwiek bardzo dobrze sprawdza się podczas leczenia trądziku. Wykazuje ona działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Ponadto przyspiesza złuszczanie się naskórka i ogranicza powstawanie łoju skórnego, odpowiedzialnego za powstawanie zmian skórnych. Kwas azelainowy można również wykorzystywać do usuwania zmian potrądzikowych.
Antybiotyki o słabszym działaniu, takie jak erytromycyna, lub klindamycyna – to substancje zabijające bakterie w obrębie zmian trądzikowych. Dzięki nim stany zapalne zostają zredukowane, a sama skóra staje się o wiele zdrowsza.
Nadtlenek benzolu – to substancja działająca w sposób złuszczający. Poza tym korzystnie wpływa ona na redukcję stanów zapalnych, a także likwiduje bakterie odpowiedzialne za powstawanie zmian skórnych.
Niektóre z powyższych substancji można łączyć ze sobą, aczkolwiek tylko za zezwoleniem lekarza!
Leczenie ogólne
Stosuje się w przypadku trądziku o dużym nasileniu. Jeśli lekarz zezwoli, można je łączyć z powyższymi metodami leczenia miejscowego.
Antybiotyki o silniejszym działaniu, takie jak doksycyklina, minocyklina i metacyklina – to substancje przeznaczone do stosowania długotrwałego. Większość lekarzy zaleca, by brać je przez co najmniej kilka miesięcy. Powyższe antybiotyki skutecznie redukują liczbę bakterii i jednocześnie powodują zmniejszenie stanu zapalnego.
Tabletki antykoncepcyjne o działaniu hormonalnym – stosuje się je w przypadku niektórych zaburzeń trądzikowych, występujących na tle nieodpowiedniej gospodarki hormonalnej. W leczeniu trądziku wykorzystuje się preparaty działające przeciwnie do androgenu.
Jeśli trądzik ma wyjątkowo ciężki przebieg, lekarz dermatolog może zalecić pacjentowi skorzystanie z dodatkowych form terapii. Należą do nich peelingi medyczne, mikrodermabrazja, a także – w przypadku wystąpienia blizn – zabiegi laserowe. Dzięki nim skóra będzie się prezentować o wiele lepiej.
Domowe sposoby na pokonanie trądziku
Z trądzikiem można walczyć również w oparciu o metody domowe. Cóż, kiedyś właśnie w ten sposób radzono sobie z tym nieprzyjemnym schorzeniem. Nie oznacza to jednak, że z niektórych poniższych metod nie można skorzystać i dziś. Oto niektóre z nich:
Drożdże
Jedna z najbardziej sprawdzonych metod w walce z trądzikiem. Najczęściej wykorzystuje się je do produkcji maseczek nakładanych na twarz. W tym celu stosuje się drożdże piekarnicze, łącząc je z niewielką ilością ciepłej wody. Po zmieszaniu obydwu składników, otrzymaną w ten sposób papkę należy odłożyć na około 10 minut, a następnie nakładać ją na twarz. Po jej nałożeniu, usuwa się ją z twarzy po 30 minutach. Czynności te należy powtarzać co dwa dni, najlepiej przez 4 – 5 tygodni.
Cebula i czosnek
To dwa naturalne antybiotyki. Warzywa te doskonale nadają się do oczyszczania skóry z toksyn, co ma ogromne znaczenie w kontekście radzenia sobie z trądzikiem. Najlepiej przekroić ząbek czosnku na pół i pocierać jego wewnętrzną stroną zmiany trądzikowe. Opcjonalnie można też zmielić kilka ząbków i połączyć je ze zsiadłym mlekiem. Taką miksturę należy nakładać w miejscu, w którym pojawiły się opisywane zmiany dermatologiczne.
Cebula również posiada właściwości bakteriobójcze, gdyż zawiera m.in. witaminę C i flawonoidy. Z tego niezwykłego „naturalnego antybiotyku” można wykonać specjalną maseczkę. Można też ją w tym celu spożywać, aczkolwiek warto pamiętać, że jej górne fragmenty zawierają najwięcej substancji odpowiedzialnych za łagodzenie zmian trądzikowych. Uwaga! Jeśli nie lubimy surowej cebuli, możemy ją spożywać również w postaci gotowanej!
Bratek polny
Ta niepozorna roślina może nam istotnie pomóc w walce z trądzikiem. Dlaczego? Ponieważ zawarte w niej substancje wiążą w sobie wszystkie szkodliwe produkty przemiany materii, które są odpowiedzialne za powstawanie wągrów, krostek i innych, łojotokowych zmian skórnych.
Bratka najlepiej spożywać w formie wyciągu, lub herbaty. Można ją pić 2 – 3 razy dziennie, aczkolwiek bardzo ważne jest jej długotrwałe stosowanie. Co ciekawe herbatą tą można zastąpić zwykłą herbatę czarną, ponieważ charakteryzuje się ona delikatnym smakiem i to w sam raz do codziennych posiłków.
Aloes
Substancja, która jest bardzo często wykorzystywana w procesie leczenia zmian skórnych wywołanych trądzikiem. Oczywiście w domowych warunkach trudno pozyskać liście aloesu. Dlatego stosuje się gotowe produkty (np. w formie maści), które nie tylko nawilżają skórę, ale też redukują ilość bakterii, zmniejszając tym samym powstające stany zapalne.
Żele aloesowe aplikuje się najczęściej od 3 do 5 razy w ciągu dnia. Każdorazowo stosuje się minimalną ilość produktu, wystarczającą do pokrycia zmian skórnych (około 30 ml).
Jak zapobiegać zmianom trądzikowym?
Rzecz jasna zapobieganie trądzikowi nie zawsze jest możliwe. W większości przypadków choroba ta wywołana jest przez wahania poziomu męskiego hormonu płciowego – androgenu. Niemniej, istnieje co najmniej kilka sposobów na to, by złagodzić przebieg tej wstydliwej i dokuczliwej choroby.
Unikanie światła słonecznego
na powstawanie zmian skórnych istotny wpływ na światło słońca a konkretnie promieniowanie ultrafioletowe. Zaleca się, by osoby chore na to schorzenie unikały długiego przebywania w promieniach słonecznych. Zasada ta nie obowiązuje rzecz jasna jesienią, wiosną i zimą, gdy światło emitowane przez naszą dzienną gwiazdę nie jest intensywne.
Odpowiednia dieta
To bardzo ważny element strategii zapobiegania trądzikowi. Dlaczego? Ponieważ nasila się on u osób, które lubią jeść ostre i kwaśne potrawy. Wielu dermatologów zaleca, by w początkowej fazie leczenia choroby, wyeliminować z diety potrawy ostro doprawione. Zwolennicy soków również nie będą zadowoleni. Zwłaszcza, jeśli mowa tu o sokach kwaśnych, pochodzących wprost z cytrusów.
Noszenie lekkich ubrań i higiena ciała – zmiany trądzikowe intensyfikują się u osób często oblewających się potem. Dlatego zaleca się, by w przypadku wystąpienia schorzenia nosić w miarę przewiewne i oddychające ubranie. Nie zapominajmy rzecz jasna o w miarę częstych kąpielach a zwłaszcza o codziennym, dokładnym przemywaniu twarzy.
Otyłość
Nadmiar tkanki tłuszczowej łatwo wiąże w sobie wszelkie toksyny, które następnie prowadzą do powstania stanów zapalnych, zwłaszcza w charakterze trądziku. O ile utrzymanie prawidłowej masy ciała nie zapewni nam „spokoju” od tej choroby, o tyle znacząco zmniejszy prawdopodobieństwo jej powstania, a już na pewno sprawi, że jej przebieg będzie o wiele lżejszy.
Stosowanie kosmetyków
Naturalne i bezpieczne dla zdrowia kosmetyki to gwarancja nawilżenia, oczyszczenia i przede wszystkim złuszczenia skóry twarzy (i nie tylko). Dlatego osoby korzystające z kosmetyków w mądry i przemyślany sposób, rzadziej cierpią na najbardziej zjadliwe formy tej choroby skórnej, jakim jest trądzik.
Podsumowanie
Trądzik to choroba przez wielu niedoceniania i bagatelizowana. Takie zachowanie jest jednak wysoce nieodpowiedzialne. Z dermatologiem warto skonsultować się nawet wtedy, gdy owa zmiana skórna jest niewielka i mało widoczna. Pamiętajmy, że nawet najmniej zjadliwe odmiany choroby, mogą w dalszej perspektywie doprowadzić do powstania szeregu szpecących blizn, których usunięcie z powierzchni skóry, może okazać się niemożliwym.
